Ήρθε η ώρα να σταματήσουν οι αυτοκτονίες στο Μετρό

Νεκρός ανασύρθηκε ένας άνδρας από τις γραμμές στο σταθμό Πανεπιστήμιο του Μετρό το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής. Ο θάνατός του αποδόθηκε σε αυτοκτονία. Το περιστατικό προφανώς και δεν είναι πρωτοφανές. Αν και η ΣΤΑΣΥ δεν έχει δώσει ποτέ στη δημοσιότητα σχετικά στοιχεία, από αναφορές και δημοσιεύματα του τύπου φαίνεται πως ο αριθμός των αυτοκτονιών και των απόπειρων αυτοκτονίας στο δίκτυο του Μετρό κάθε χρόνο είναι σίγουρα διψήφιος και πιθανότατα ξεπερνά τις 20 (ή ακόμα μεγαλύτερος αν υπάρχουν περιστατικά για τα οποία δεν μαθαίνουμε ποτέ).

Κάθε θάνατος από αυτοκτονία είναι ένα τραγικό περιστατικό για τον αυτόχειρα και τους οικείους του. Όμως ένας θάνατος με έναν τόσο δημόσιο τρόπο επηρεάζει πολλούς περισσότερους και μετατρέπεται σε ευρύτερο πρόβλημα.

Πέρα από τον αυτόχειρα, υπάρχουν άλλες ομάδες ατόμων για τους οποίους δεν ακούμε ποτέ:

Οι ηλεκτροδηγοί του Μετρό: Το ενδεχόμενο να συμβάλεις άθελά σου στο θάνατο ενός ανθρώπου είναι τρομακτικό αλλά θεωρείται απίθανο για τους περισσότερους. Κι όμως οι ηλεκτροδηγοί του Μετρό το αντιμετωπίζουν καθημερινά. Τι συμβαίνει με όσους όντως βρίσκονται στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή; Αν ξεχάσουμε την τυπική ανάκριση από την αστυνομία, πώς ζει κάποιος το υπόλοιπο της ζωής του ξέροντας πως χωρίς να το θέλει συνέβαλε στο θάνατο ενός ανθρώπου; Του παράσχεται η απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη; Ακόμα και έτσι, είναι δυνατό να το ξεπεράσει ποτέ;

Οι αυτόπτες μάρτυρες: Είναι ο εργαζόμενος που γυρίζει κουρασμένος σπίτι του, το παιδί ή ο έφηβος που πάει στο σχολείο ή το φροντιστήριο και ξαφνικά βλέπει μπροστά του κάτι χειρότερο από κάθε εφιάλτη. Ο σταθμός θα εκκενωθεί αλλά στη συνέχεια κανείς δεν αναρωτιέται τι συμβαίνει με αυτούς τους ανθρώπους. Πόσοι από αυτούς θα τραυματιστούν ψυχολογικά και πόσοι θα έχουν υποστήριξη;

Το σύνολο των επιβατών: Το κλείσιμο ενός σταθμού του Μετρό για πολύ ώρα επηρεάζει το σύνολο των επιβατών της γραμμής λόγω καθυστερήσεων και ακυρώσεων δρομολογίων. Καθώς είναι πολύ πιθανό μία γραμμή να κοπεί στα δύο, εκατοντάδες επιβάτες θα πρέπει να βρουν άλλο τρόπο μετακίνησης.

Οι υποψήφιοι αυτόχειρες: Το κατά πόσο μία δημόσια πράξη αυτοκτονίας μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα μιμητισμού είναι ένα επιστημονικό ερώτημα, ωστόσο φαίνεται πως υπάρχει μία τάση να επιλέγεται  το Μετρό (ενώ αντίθετα δεν επιλέγεται ο Προαστιακός, το Τραμ ή κάποιο ψηλό κτήριο της Αθήνας). Για αυτό ακριβώς το λόγο σε συστήματα Μετρό του εξωτερικού (π.χ. το Μετρό του Λονδίνου) έχει αποφασισθεί να μην ανακοινώνονται οι αυτοκτονίες ή οι απόπειρες αυτοκτονίας ως ο λόγος σε περίπτωση καθυστερήσεων σε δρομολόγια. (Αντίθετα στην Αθήνα το “λογω αυτοκτονίας” ακούγεται σε κάθε σχετική ανακοίνωση.)

Αν και πολλοί θα πουν πως κάποιος αποφασισμένος να αυτοκτονήσει θα βρει τρόπο να το κάνει, σίγουρα υπάρχει όφελος στο να καταστεί δύσκολο ή αδύνατο αυτό να γίνει στο δίκτυο του Μετρό της Αθήνας.

Πώς θα σταματήσουν οι αυτοκτονίες

Οι αυτοκτονίες στους σταθμούς του Μετρό θα γίνουν παρελθόν αν κάποτε υπάρξει απόφαση για εγκατάσταση θυρών στις αποβάθρες των σταθμών. Οι θύρες αυτές λειτουργούν ως φράγμα μεταξύ των αποβαθρών και των τροχιών και ανοίγουν μόνο όταν ένας συρμός έχει σταθμεύσει πίσω από αυτές. Θύρες στις αποβάθρες θα έχουν όλοι οι σταθμοί της μελλοντικής γραμμής 4 καθώς και οι σταθμοί του Μετρό Θεσσαλονίκης.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να τοποθετηθούν θύρες στις αποβάθρες μίας γραμμής είναι το αυξημένο επίπεδο αυτοματισμού των συρμών. Καθώς ο κάθε συρμός θα πρέπει να σταθμεύει στις αποβάθρες με ακρίβεια εκατοστού και το άνοιγμα και κλείσιμο των θυρών τόσο του συρμού όσο και της αποβάθρας να γίνεται ταυτόχρονα, η κίνηση των συρμών πρέπει να γίνεται μέσω συστήματος Αυτόματης Λειτουργίας Συρμού (Automatic train operation – ATO) με τους ηλεκτροδηγούς να έχουν μικρότερο ρόλο.

Αυτή τη στιγμή οι υπάρχοντες συρμοί του Μετρό της Αθήνας είναι σε θέση να λειτουργήσουν αυτόματα αν υπήρχε σχετική απόφαση (εξάλλου το σύστημα έχει δοκιμαστεί σε συρμούς χωρίς επιβάτες). Για ποιο λόγο τότε δεν υπάρχουν ήδη θύρες στις αποβάθρες; Επειδή τη δεκαετία του 90, όταν σχεδιάζοταν το υπάρχον δίκτυο, οι θύρες στις αποβάθρες ήταν ένα ακριβό έξτρα και όχι κάτι απαραίτητο (όπως και ο κλιματισμός που λείπει από τους συρμούς της πρώτης γενιάς.) Σήμερα όμως τα περισσότερα νέα συστήματα Μετρό που κατασκευάζονται περιλαμβάνουν θύρες στις αποβάθρες των σταθμών.

Άρα το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα είναι το κόστος για την τοποθέτηση θυρών στις ήδη υπάρχουσες αποβάθρες καθώς και για τη διασύνδεση και αναβάθμιση διάφορων συστημάτων. Κόστος που αν και μεγάλο, δεν θα ξεπερνά αυτό της κατασκευής μίας επέκτασης του Μετρό. Επίσης, θα απαιτηθεί και αλλαγή του κανονισμού λειτουργίας του Μετρό ώστε να λειτουργεί με αυτοματισμό.

Το δίκτυο του Μετρό της Αθήνας (όσον αφορά τις γραμμές 2 και 3) είναι μικρό σε ηλικία άρα δεν τίθεται κάποιο θέμα ριζικής αναβάθμισής του. Υπάρχουν όμως στοχευμένες παρεμβάσεις που αργά ή γρήγορα πρέπει να γίνουν. Η τοποθέτηση θυρών σε αποβάθρες είναι μία από αυτές τις παρεμβάσεις που αν και δεν πρόκειται να δούμε στο άμεσο μέλλον, καλό είναι να αρχίσουν να συζητούνται.

Αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου. Να ξεκινήσει τη συζήτηση για μία παρέμβαση που μελλοντικά θα μπορούσε να σώσει ζωές.