Πώς θα έπρεπε να είναι το σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τις συγκοινωνίες της Αθήνας;

Ο ακριβής αριθμός των κατόχων ανώνυμων καρτών Ath.ena Card δεν είναι γνωστός, είναι όμως σίγουρα μικρότερος από αυτόν των προσωποποιημένων καρτών, αφού ο συγκεκριμένος τύπος κομίστρου δεν προωθήθηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της μετάβασης του ΟΑΣΑ στο ηλεκτρονικό εισιτήριο.

Επομένως, η ανακοίνωση της περασμένης εβδομάδας για δυνατότητα αγοράς κομίστρου για τις κάρτες αυτές μέσω διαδικτύου απευθύνεται σε μία μειοψηφία των επιβατών των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας. Πρόκειται ουσιαστικά για μία εκκρεμότητα ετών, που αν και ευπρόσδεκτη, εφαρμόζεται με μεγάλη καθυστέρηση.

Την ίδια στιγμή, οι τεχνολογικές εξελίξεις προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς, ξεπερνώντας αυτούς του ελληνικού δημοσίου. Πόσω μάλλον τη στιγμή που το σύστημα του ηλεκτρονικού εισιτηρίου υλοποιήθηκε με βάση προδιαγραφές που είχαν ξεκάθαρα «παλιώσει» μέχρι τη μέρα που επικυρώθηκε το πρώτο ηλεκτρονικό εισιτήριο.

Η επόμενη εξέλιξη, που θα αποτελέσει μία μεγάλη πρόκληση για τον ΟΑΣΑ, αφορά την απαγκίστρωση του συστήματος κομίστρου από τα χάρτινα εισιτήρια Ath.ena Ticket και τις πλαστικές κάρτες Ath.ena Card και την σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αντικατάστασή τους με τραπεζικές κάρτες αλλά και έξυπνες συσκευές τύπου smartphone ή smartwatch μέσω των οποίων η πληρωμή του κομίστρου θα γίνεται με τη χρήση ηλεκτρονικών πορτοφολιών (Google Pay, Apple Pay, τραπεζικές εφαρμογές κ.λπ.).

Πρόκειται για συστήματα που ήδη χρησιμοποιούνται σε πόλεις του εξωτερικού την τελευταία πενταετία. Η Google αναφέρει ότι η χρήση της υπηρεσίας Google Pay για μετακινήσεις με συγκοινωνίες είναι δυνατή σε Αυστραλία, Καναδά, Ινδία, Ιαπωνία, Ρωσία, Σιγκαπούρη, Ουκρανία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ, ενώ σύμφωνα με την Apple, η δική της αντίστοιχη υπηρεσία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε Κίνα, Φινλανδία, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Αυστραλία και Ρωσία.

Την ίδια στιγμή, συγκοινωνιακοί οργανισμοί αναπτύσσουν συστήματα ηλεκτρονικού εισιτηρίου στα οποία αντί για κάποιο φυσικό εισιτήριο ή κάρτα, η πληρωμή γίνεται μέσω smartphone ή τραπεζικής κάρτας, με χαρακτηριστική περίπτωση το σύστημα OMNY στη Νέα Υόρκη το οποίο σε λίγους μήνες θα έχει αντικαταστήσει πλήρως τις γνωστές κάρτες Metrocard. 

Η ιστορία της χρήσης τραπεζικών καρτών για μετακίνηση με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς πάει βεβαίως πιο πίσω στο χρόνο, αφού οι επιβάτες στα λεωφορεία του Λονδίνου μπορούσαν να μετακινηθούν με κάρτα Visa -αντί για χάρτινο εισιτήριο ή Oyster Card- ήδη από το 2012, (όταν το ηλεκτρονικό εισιτήριο της Αθήνας βρίσκονταν ακόμα στη φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας) ενώ από το 2014 όλες οι τραπεζικές κάρτες ήταν δεκτές για μετακινήσεις σε όλα τα μέσα. 

Κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση από την πλευρά των πιστωτικών ιδρυμάτων έχουν γίνει και στην Ελλάδα (το 2018 είχε αναφερθεί πως η Visa είχε συναντήσεις με διοικήσεις συγκοινωνιακών φορέων), χωρίς όμως να έχει υπάρξει κάποια εξέλιξη μέχρι σήμερα. 

Το τι μπορεί να γίνει στην πράξη περιπλέκεται από το γεγονός ότι η λειτουργία του ηλεκτρονικού εισιτηρίου στην Αθήνα πραγματοποιείται στο πλαίσιο σύμβασης ΣΔΙΤ 12ετούς διάρκειας, η οποία αναμένεται να λήξει στα τέλη του 2026. Οποιαδήποτε σημαντική μεταβολή στη λειτουργία του συστήματος θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, ενώ ο βασικός κορμός της λειτουργίας του είναι σχεδόν αδύνατο να αλλάξει μέχρι τότε.

Καθώς όμως απομένουν λιγότερα από 5 χρόνια για τη νέα διαγωνιστική διαδικασία για τη λειτουργία του ηλεκτρονικού εισιτηρίου από το 2027 και έπειτα, ο ΟΑΣΑ οφείλει να λάβει υπόψη τις σημερινές τεχνολογικές και οικονομικές εξελίξεις ώστε το σύστημα κομίστρου να μη μείνει κολλημένο στο παρελθόν.