Αλλαγές στον τρόπο που πληρώνουν οι επιβάτες τις μετακινήσεις τους στις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας φέρνουν οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις, οι εργασιακές συνήθειες αλλά και η αύξηση του τουρισμού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων του ΟΑΣΑ για το 2024, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης χρονιάς ήταν η αύξηση των πωλήσεων των εισιτηρίων για μετακινήσεις από και προς το Αεροδρόμιο, κάτι που ενίσχυσε τα έσοδα, φέρνοντάς τα κοντά σε αυτά της προπανδημικής περιόδου. Παράλληλα, λόγω της εφαρμογής της τηλεεργασίας άλλαξε η συχνότητα των μετακινήσεων των εργαζομένων, ενώ και η έναρξη χρήσης των τραπεζικών καρτών ως μέσου κομίστρου (Tap2Ride), άλλαξε και το μείγμα χρήσης των μέσων κομίστρου.
Την ίδια στιγμή, η μείωση της ανεργίας έφερε και μείωση των ποσών που αξιώνει ο ΟΑΣΑ από υπουργεία για τις μετακινήσεις δωρεάν μετακίνησης, με το σύνολο των εισπράξεων για τα δικαιώματα μειωμένου κομίστρου και δωρεάν μετακίνησης να μειώνονται κατά -30,8% σε σχέση με το 2023, αφού το ύψος των δικαιωμάτων ανήλθε σε 65,7 εκατ. ευρώ το 2024, έναντι 94,9 εκατ. ευρώ την περασμένη χρονιά. Από το ποσό αυτό, τα 40 εκατ. ευρώ αφορούν μετακινήσεις ανέργων, τα 16,5 εκατ. ευρώ μετακινήσεις ΑμεΑ, τα 7,4 εκατ. ευρώ φοιτητές δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ αρκετά μικρότερα ποσά αφορούν δικαιούχους άλλων κατηγοριών.
Οι αντισταθμιστικές μετακινήσεις που δεν αποζημιώνονται (κυρίως μετακινήσεις αστυνομικών, πυροσβεστών κλπ.) ανέρχονται σε 6,7 εκατ. ευρώ, ενώ εκτός σύμβασης και αποζημίωσης εξακολουθούν να είναι οι μετακινήσεις με μειωμένο ή δωρεάν κόμιστρο φοιτητών εξωτερικού, παιδιών ως 18 ετών και ενηλίκων άνω των 65, με συνολικό κόστος 10,1 εκατ. ευρώ για τον ΟΑΣΑ.
Όπως βλέπουμε και στον παρακάτω πίνακα, η συνολική μείωση των εισπράξεων από κόμιστρο κατά -3,9% που είχε ο ΟΑΣΑ το 2024, οφείλεται αποκλειστικά στην μείωση των δικαιούχων μειωμένου κομίστρου και δωρεάν μετακίνησης:
Όσον αφορά την αναλογία χρήσης εισιτηρίων/καρτών, τα 2/3 των επιβατών (67,2%) εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα χάρτινα εισιτήρια Ath.ena Ticket, έναντι του 31,9% που χρησιμοποιεί τις κάρτες Ath.ena Card. To 2024, οι εισπράξεις από πωλήσεις εισιτηρίων αυξήθηκαν κατά 11,5%, ενώ οι εισπράξεις από τις πωλήσεις καρτών αυξήθηκαν κατά 10,2%. Η πλειοψηφία των κατόχων καρτών (70,2%, όσο περίπου και το 2023) προμηθεύονται κόμιστρο 30 ημερών (ολόκληρο), ενώ μικρή πτώση (από το 14,9% στο 14,4%) σημειώθηκε για όσους προμηθεύονται μειωμένο κόμιστρο 30 ημερών. Όπως βλέπουμε πάντως, η κατοχή κάρτας Ath.ena Card, συνεχίζει να ταυτίζεται με την προμήθεια μηνιαίου κομίστρου, όπως συνέβαινε και τις εποχές πριν το ηλεκτρονικό εισιτήριο.
Όσον αφορά τις μετακινήσεις από και προς το Αεροδρόμιο, η αύξηση στις πωλήσεις των συγκεκριμένων εισιτηρίων κατά 1,4% αποδίδεται από τον ΟΑΣΑ στην αύξηση της τουριστικής κίνησης. Γενικότερα, τα τουριστικά προϊόντα (αεροδρομικά εισιτήρια) παρουσίασαν αύξηση κατά 22% συγκρινόμενα με το έτος 2019, τελευταίο έτος κανονικότητας, γεγονός που αποδεικνύει τη σημασία του τουρισμού στην τόνωση των πωλήσεων.
Ανοδικά κινήθηκαν το 2024 οι πωλήσεις προϊόντων κομίστρου μέσω διαδικτύου καταγράφοντας αύξηση 13% σε σχέση με το 2023. Παράλληλα όμως, το μερίδιό τους είναι ακόμα πολύ μικρό αφού αναλογεί 1,8% του συνόλου των εισπράξεων, κάτι που δείχνει ότι ο ΟΑΣΑ δεν έχει ακόμα εκμεταλλευθεί πλήρως τις δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο για πραγματοποίηση πωλήσεων, με την αγορά εισιτηρίων να είναι ακόμα συνώνυμη της μετάβασης σε φυσικά σημεία πώλησης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος πωλήσεων.
Προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των ψηφιακών αγορών εκτιμάται ότι θα βοηθήσει η διαδικασία ψηφοποίησης των προσωποποιημένων καρτών η οποία αναμένεται να ανακοινωθεί άμεσα από τον ΟΑΣΑ (είχε προαναγγελθεί στις αρχές της χρονιάς). Οι κάτοχοι καρτών θα μπορούν να τις μετατρέψουν σε ψηφιακές, να τις περάσουν σε εφαρμογή του κινητού τους και να τις διαχειρίζονται χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση πλαστικής κάρτας.
Όσον αφορά τους τύπους εισιτηρίου που χρησιμοποιούν οι επιβάτες, ο μεγαλύτερος τζίρος το 2024 έγινε από τον τύπο εισιτηρίου που αντιπροσωπεύει άνω του 50% των πωλήσεων: το απλό εισιτήριο για 90 λεπτά μετακίνησης, (το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να χρησιμοποιούν μόνο οι περιστασιακοί χρήστες) το οποίο πούλησε πάνω από 25 εκατ. τεμάχια. Ακολούθησε το εισιτήριο Μετρό του Αεροδρομίου το οποίο αν και πούλησε 2,3 εκατ. τεμάχια έκανε τζίρο 21,2 εκατ. ευρώ λόγω της υψηλής τιμής του και το εισιτήριο 2 διαδρομών (ουσιαστικά, 2 απλά εισιτήρια για 90 λεπτά μετακίνησης) που πούλησε 9 εκατ. τεμάχια με τζίρο 20,7 εκατ. ευρώ. Εισπράξεις 17,5 εκατ. ευρώ προήλθαν από το εισιτήριο 10 (+1) διαδρομών που πούλησε 1,4 εκατ. τεμάχια.
Τζίρος κάτω του 1 εκατ. ευρώ προήλθε κυρίως από διάφορα μειωμένα εισιτήρια, αλλά και από τα εισιτήρια για μετακινήσεις προς το σταθμό της Παλλήνης.
Στις κάρτες μεγαλύτερης διάρκειας, ο μεγαλύτερος τζίρος προήλθε από την κάρτα των 30 ημερών με εισπράξεις 42,2 εκατ. ευρώ και πωλήσεις 1,5 εκατ. τεμαχίων. Ακολούθησε (εξαιρουμένων των μειωμένων καρτών 30 ημερών) η κάρτα 365 ημερών με 9.472 πωλήσεις και τζίρο 2,4 εκατ. ευρώ και η αεροδρομιακή κάρτα 30 ημερών με 54 χιλιάδες πωλήσεις και τζίρο επίσης 2,4 εκατ. ευρώ. Οι λιγότερο δημοφιλείς κάρτες ήταν οι αεροδρομιακές των 90 και 180 ημερών.
Σε σχέση με το 2023, οι μεγαλύτερη αύξηση στις πωλήσεις εισιτηρίων αφορούσε το τουριστικό εισιτήριο 3 ημερών (+27,4%), το απλό εισιτήριο Μετρό Αεροδρομίου με επιστροφή (+20,7%) και το απλό εισιτήριο Μετρό αεροδρομίου (+20,5%), αποδεικνύοντας ξεκάθαρα την επίδραση του τουρισμού. Μεγαλύτερη μείωση σημείωσε το μειωμένο εισιτήριο λεωφορείου για αεροδρόμιο (-22%) το μειωμένο εισιτήριο για Παλλήνη (-21,7%), και το μειωμένο εισιτήριο Μετρό για αεροδρόμιο (-20,5%).
Στις πωλήσεις καρτών, σημειώθηκαν αύξηση για όλα τα προϊόντα πλην του αεροδρομιακού μειωμένου εισιτηρίου 90 ημερών που πούλησε 2 κάρτες λιγότερες σε σχέση με το 2023. Το προϊόν με την μεγαλύτερη άνοδο είναι το μειωμένο 180 ημερών με άνοδο της τάξης του 30,4% σε σχέση με το 2023.
Συνολικά 315 χιλ. νέες προσωποποιημένες κάρτες διατέθηκαν το 2024, από 259 χιλ. το 2023. Οι 186 χιλ. αφορούσαν δικαιούχους κανονικού κομίστρου, οι 57 χιλ. επιβάτες άνω των 65 ετών και οι 50 χιλ. φοιτητές.
Μεγάλη σημασία για τον ΟΑΣΑ είχε η έναρξη (αρχικά πιλοτικά από τα λεωφορεία του Αεροδρομίου και στη συνέχεια (από τις 24 Δεκεμβρίου 2024) σε όλα τα μέσα, της χρήσης των τραπεζικών καρτών ως μέσου πληρωμής. Αν και τα πιο σαφή συμπεράσματα θα εξαχθούν από τα στοιχεία του 2025, στο τέλος του 2024 στις λεωφορειακές γραμμές Express του Αεροδρομίου οι ανέπαφες πληρωμές αντιπροσώπευαν γύρω στο 9% του συνόλου των πληρωμών.
Αξιοσημείωτο πάντως ήταν πως το 2024 ήταν η πρώτη χρονιά κατά την οποία οι αγορές εισιτηρίων με τη χρήση τραπεζικών καρτών ξεπέρασαν τις αγορές με τη χρήση μετρητών. Κατά τη χρονιά αυτή, η αγορά πωλήσεων μέσω καρτών έφτασε στο 52,1% των εισπράξεων έναντι 47,4% του 2023.
Κάτι που δεν άλλαξε τα τελευταία χρόνια είναι η σχεδόν μηδενική διείσδυση της “αποθηκευμένης αξίας” δηλαδή της δυνατότητας αποθήκευσης χρηματικού ποσού αντί για κομίστρου στην κάρτα Ath.ena Card που μάλιστα μειώνεται κάθε χρόνο έχοντας φτάσει το 0,9% των εισπράξεων το 2024, χωρίς όμως ο ΟΑΣΑ να σχεδιάζει ακόμα την κατάργησή της.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η μεγάλη πλειοψηφία των πωλήσεων γίνεται σε φυσικά σημεία πώλησης. Ανάμεσα σε αυτά κυριαρχούν τα Αυτόματα Μηχανήματα Έκδοσης Καρτών. Στο δίκτυο της ΣΤΑΣΥ (Μετρό, ΗΣΑΠ, Τραμ), το 92,7% των συναλλαγών γίνεται σε ΑΜΕΚ, και μόνο το 7,3% σε εκδοτήρια. Στο δίκτυο της ΟΣΥ (Λεωφορεία, Τρόλεϊ) το 20,9% των πωλήσεων γίνεται σε εκδοτήρια και το 79,1% σε ΑΜΕΚ τα οποία έχουν όμως μικρότερη γεωγραφική διασπορά.
Αύξηση 3,5% τέλος καταγράφηκε το 2024 στις πωλήσεις που γίνονται σε σημεία πώλησης λιανικής όπως περίπτερα. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ο ΟΑΣΑ υλοποίησε αναβάθμιση του συνεργαζόμενου δικτύου πώλησης, με τα συνεργαζόμενα σημεία στην Αττική να φτάνουν τα 560.
Αλέξανδρος Λιάρος – athenstransport.com
