Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και τα Τρόλεϊ της Αθήνας

Κατά την τελευταία δεκαετία, το συγκοινωνιακό έργο των τρόλεϊ ακολούθησε την πτωτική πορεία όλων των μέσων τόσο λόγω της μείωσης του επιβατικού κοινού όσο και του προσωπικού αλλά και του στόλου των οχημάτων. Παρόλα αυτά, η μείωση του επιβατικού έργου των τρόλεϊ ήταν δυσανάλογα μεγαλύτερη από αυτή των θερμικών λεωφορείων.

Όπως βλέπουμε παραπάνω, τα εκτελεσμένα δρομολόγια των λεωφορείων μειώθηκαν κατά -8,4% μεταξύ του 2016 και του 2021. Την ίδια περίοδο, τα εκτελεσμένα δρομολόγια των τρόλεϊ μειώθηκαν κατά -28,7%.

Την ίδια πορεία ακολούθησαν και τα εκτελεσθέντα οχηματοχιλιόμετρα, αφού στα λεωφορεία μειώθηκαν κατά -13,2% μεταξύ του 2017 και του 2021, ενώ στα τρόλεϊ μειώθηκαν κατά -29,6% την ίδια περίοδο. Αξιοσημείωτη είναι πάντως μία μικρή ανάκαμψη του μεταφορικού έργου των τρόλεϊ μεταξύ του 2019 και του 2021, αν και παραμένει χαμηλότερα από τα επίπεδα των προηγούμενων ετών.

Ένα από τα πλεονεκτήματα των τρόλεϊ είναι και ο σχετικά μεγαλύτερος χρόνος ζωής σε σχέση με τα θερμικά λεωφορεία, αφού δεν υπάρχουν οι ίδιες καταπονήσεις των κινητήρων. Ακόμα και έτσι, παρατηρούμε ότι τα τρόλεϊ στο στόλο της ΟΣΥ πλησιάζουν ή έχουν ήδη ξεπεράσει τα 20 έτη συνεχούς κυκλοφορίας, επομένως θα έπρεπε να υπήρχε μία στρατηγική για την αντικατάστασή τους, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχει συμβεί, αφού ακόμα και οι σχετικές μελέτες εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στα θερμικά λεωφορεία.

Την ίδια στιγμή, αφήνεται να εννοηθεί πως τα ηλεκτρικά λεωφορεία, ο διαγωνισμός για την προμήθεια των οποίων βρίσκεται σε εξέλιξη, θα έρθουν να αντικαταστήσουν τα τρόλεϊ, αφού τα τελευταία χρόνια τα δοκιμαστικά δρομολόγια ηλεκτρικών λεωφορείων στο κέντρο της Αθήνας πραγματοποιήθηκαν από την υποδιεύθυνση των τρόλεϊ της ΟΣΥ ακολουθώντας παρεμφερείς διαδρομές με γραμμές τρόλεϊ.

Επιπλέον, ο ΟΑΣΑ φαίνεται πως δεν αξιοποιεί στο έπακρον το υπάρχον δίκτυο των τρόλεϊ (από κανέναν προφανώς δεν τίθεται θέμα επιπλέον επέκτασής του). Πέραν των μειούμενων δρομολογίων σε συγκεκριμένες γραμμές από χρονιά σε χρονιά, υπάρχουν ακόμα και τμήματα του δικτύου που είναι αναξιοποίητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επέκταση από το κέντρο του Χαλανδρίου ως τον ομώνυμο σταθμό του Μετρό που παραδόθηκε το 2008 προκειμένου να εξυπηρετήσει τις μετακινήσεις μεταξύ του σταθμού και του κέντρου της πόλης. Σήμερα, από το τμήμα αυτό του δικτύου διέρχονται καθημερινά μόλις 3 (!) δρομολόγια της γραμμής 19 που φτάνει ως το κέντρο της Αθήνας (ένα νωρίς το πρωί και δύο αργά το βράδυ), ενώ οι υπόλοιπες μετακινήσεις καλύπτονται με δρομολόγια θερμικών λεωφορείων.

Αν και κανείς δεν αμφισβητεί ότι τα ηλεκτρικά λέωφορεία που αποθηκεύουν ενέργεια σε μπαταρίες ώστε να κινούνται αυτόνομα είναι το μέλλον των αστικών συγκοινωνιών, τα τρόλεϊ θα εξακολουθήσουν μεσοπρόθεσμα να αποτελούν μία συμφέρουσα εναλλακτική για τις πόλεις. Μελέτες έχουν δείξει ότι το κόστος λειτουργίας των τρόλεϊ είναι μικρότερο από το κόστος λειτουργίας των ηλεκτρικών λεωφορείων που κυκλοφορούν σήμερα. Επιπλέον, καθώς τα δίκτυα υπάρχουν ήδη, δεν απαιτούνται τα υψηλά κόστη για εγκατάσταση φορτιστών και αναβάθμιση των δικτύων ηλεκτροδότησης.

Κάτι που πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη είναι πως αν και το κόστος των μπαταριών των ηλεκτρικών οχημάτων βαίνει μειούμενο, παραμένει μέχρι και σήμερα αρκετά υψηλό. Όπως υπολογίζεται, ένα ηλεκτρικό λεωφορείο πρέπει να αντικαταστήσει τις μπαταρίες του σε χρόνο 8-12 ετών, ανάλογα με τον αριθμό των κύκλων φόρτισης, μία επιβάρυνση που αν και πολλοί αφήνουν εκτός συζήτησης, θα βρούμε μπροστά μας στο μέλλον.

Σήμερα, αρκετές πόλεις της Ευρώπης που διαθέτουν δίκτυα τρόλεϊ, τα εντάσσουν στην στρατηγική τους για μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, επιλέγοντας να επενδύσουν σε αυτά, αφού αποτελούν μία οικονομική και «πράσινη» εναλλακτική των λεωφορείων ντίζελ ή φυσικού αερίου.

Ανάμεσα στις εξελίξεις που είδαμε τους τελευταίους μήνες, στην Τσεχία, 53 νέα τρόλεϊ από την Skoda θα παραλάβει η πόλη Πίλσεν και 33 τρόλεϊ η Ούστι ναντ Λαμπέμ, στην Ολλανδία κατευθύνονται 10 αρθρωτά τρόλεϊ από την Solaris, στην Ελβετία ξεκινά δρομολόγια ένα διπλά αρθρωτό τρόλεϊ της Hess, στη Σλοβακία η Μπρατισλαβα θα παραλάβει 23 διπλά αρθρωτά τρόλεϊ και 16 τριπλά αρθωτά τρόλεϊ από την Solaris, στην Αυστρία το Σάλτσμπουργκ αναμένει 13 τρόλεϊ με μπαταρίες από την Hess, μέρος παραγγελίας συνολικά 50 οχημάτων, στην Ουγγαρία η Βουδαπέστη θα παραλάβει 48 τρόλεϊ από την Solaris και στην Ιταλία το Μιλάνο θα παραλάβει 50 αρθρωτά τρόλεϊ από την Solaris ενώ στο Κάλιαρι ανοίγει νέα γραμμή τρόλεϊ.

Τα τρόλεϊ της Αθήνας έχουν ιστορία από το 1929, όταν ήρθαν για να αντικαταστήσουν γραμμές τραμ, προσφέροντας λίγη περισσότερη ευελιξία από ένα μέσο σταθερής τροχιάς. Δεδομένου του ότι αποτελούν ένα μέσο κινούμενο με ηλεκτρισμό, η Αθήνα έχει την ευκαιρία σήμερα να τα αξιοποιήσει ως μέρος της στρατηγικής μετάβασης στην ηλεκτροκίνηση, τουλάχιστον μέχρις ότου γίνει εφικτή η απόσυρση των λεωφορείων πετρελαίου και φυσικού αερίου, χρησιμοποιώντας ακόμα μία γενιά οχημάτων τα οποία και θα κινούνται με μικρότερο κόστος από τα αντίστοιχα ηλεκτρικά λεωφορεία με χρήση μπαταριών.

Το δίκτυο των τρόλεϊ της Αθήνας είναι σήμερα αρκετά εκτεταμένο με έτοιμες υποδομές που μπορούν να υποστηρίξουν σημαντικό μέρος των μετακινήσεων στο κέντρο της Αθήνας και του Πειραιά αλλά και σε μεγάλους οδικούς άξονες όπου η απόσυρση των λεωφορείων ντίζελ θα έχει σημαντικό όφελος. Αυτό που απαιτείται είναι να δούμε μέσα στα επόμενα χρόνια κάποιο ενδιαφέρον για επένδυση και στα τρόλεϊ αντί να συνεχιστεί η πτωτική πορεία των δρομολογίων τους που αναπόφευκτα θα επιταχυνθεί όταν τα οχήματα φτάσουν στο τέλος του ωφέλιμου βίου τους.

Αλέξανδρος Λιάρος – athenstransport.com